Show, don’t tell | 5 tips

Als je een boek aan het schrijven bent wil je je personages en de omgeving levendig beschrijven. Je wilt het aan de lezer laten zien, het beeldend maken zonder het droog, opsommend te vertellen. Show, don’t tell is daar de term voor, maar hoe pas je dat dan toe?

---

Show, don’t tell

Het is niet erg om soms juist wel (letterlijk) aan te geven dat je personage boos is – soms is dat de enige passende manier in je scène of dialoog. Maar liever doe je dit op andere manieren. Show, don’t tell is daar een belangrijke van. Dan laat je het zien (beschrijvend) in plaats van dat je het expliciet zegt. Probeer het te zien als het spelletje waarbij je een bepaald woord niet mag zeggen (in dit geval ‘hij is boos’), maar wel aan de ander duidelijk wilt maken waar het om gaat. Je omschrijft dan dus hoe hij eruit ziet, wat hij doet en wat zijn lichaamstaal is.

Gebruik de zintuigen

Het beschrijven van de lichaamstaal van je personages met show, don’t tell zorgt ervoor dat je de lichaamstaal laat zien aan je lezer, je hoeft namelijk niet te vertellen dat hij of zij boos/bang/verdrietig/blij/enthousiast etc. is. Beschrijven dat iemands onderlip trilt (verdriet), z’n vuisten balt (woede), handen voor het gezicht slaat (verlegen) of aan het tafelkleed pulkt (nerveus) zeggen zo veel meer dan: ze is verdrietig; hij is boos; verlegen kijkt ze weg etc.

Observeren

Train jezelf mensen te observeren (in het echt of personages in een film). Waaraan zie je dat diegene boos is? Wat valt op? Wat is kenmerkend? Hoe kijkt hij? Wat doet hij met zijn handen? Schrijf vanuit het handelen van je personage in plaats van het als schrijver op te sommen. Vermijd daarbij wel dat je alle kenmerken op gaat schrijven, kies er een paar uit en verdeel ze over de scène.

Show, don’t tell de omgeving

Hetzelfde principe geldt voor de omgeving, de setting, waarin je verhaal zich afspeelt. Je kunt die simpel beschrijven, of je kunt het je lezer laten zien en het laten ervaren door hem of haar ermee naartoe nemen.

Zo kun je bijvoorbeeld schrijven:

Het was een koude nacht en het waaide hard.

(Duidelijk, maar wat saai en zo weer vergeten.)

Maar je kunt ook schrijven:

Piet liep met stevige pas de straat door. De enige verlichting was het iele maanlicht die tussen de takken van de kale bomen door piepte. Vreemde schaduwen tekenden zich af. Een huivering ging door hem heen en hij trok de kraag van zijn jas nog wat hoger. Hij wist niet of het nou kwam doordat de straat hem langzaam leek te willen verzwelgen als een hongerig monster dat lang gewacht had op een verse prooi, of omdat het erg ijzig was voor de tijd van het jaar. Maar hij wilde hier zo snel mogelijk weg. Het was dan eigenlijk ook niet vreemd dat het – op de als woeste wespen in het rondvliegende bladeren na – uitgestorven was op straat.

Gebruik metaforen

Door metaforen – beeldspraak – te gebruiken maak je iets al veel levendiger. Een metafoor (zoals hierboven met het hongerige monster bijvoorbeeld) is iets beschrijven op een andere manier. Nog een voorbeeld: de onweersbui was als een dreinend kind dat bleef liggen en niet van ophouden wist voordat hij alles eruit gegooid had.

Metaforen zijn leuk, maar gebruik ze niet te pas en te onpas. Belangrijke aandachtspunten bij het gebruiken van metaforen zijn dan ook: wees origineel en vermijd clichés. En less is more, dus gebruik er niet te veel, strooi ze subtiel rond en gebruik er zeker nooit meer dan één om één ding uit te beelden (elke metafoor erbovenop haalt de kracht meteen weer van de eerste af).

Heb jij al eens show, don’t tell toegepast?

Groetjes, Giovanna