Herschrijven, sommigen vinden het een naar woord. Ze zien herschrijven als falen. ‘Mijn schrijven is niet goed genoeg, dus moet het over.’ En misschien nog wel een keer, en nog eens. Maar is dat echt zo erg? Het is maar hoe je het bekijkt.
Herschrijven is eigenlijk net als beeldhouwen. Als een beeldhouwer een brok steen of een homp klei heeft is dit niet in één ronde een mooi sculptuur. Eerst worden de grote contouren gevormd en stukken weggehakt. De volgende ronde komt het fijnere gereedschap erbij en wordt het nog meer bijgeschaafd. Vervolgens worden de details gevormd en verfijnt. Schrijven en herschrijven werkt eigenlijk net zo.
Nadat je in (redelijk) grove lijn je verhaal geschreven hebt is je eerste versie klaar en wordt het tijd om te herschrijven. Tijdens het herschrijven verwijder je oneffenheden, haal je fouten eruit, voeg je meer details toe. Misschien voeg je zelfs nog wat scènes toe of schrap je een overbodig personage. In een volgende ronde schrap je hier en daar nog wat meer en voeg je nog meerdere kleine details of hints toe. En soms, net als bij beeldhouwen, smijt je de homp klei (je document) de prullenbak in en begin je opnieuw. Ook dat is geen falen overigens. Bij opnieuw beginnen kan het alleen nog maar mooier en beter worden dan de eerste keer.
Herschrijven lastig? niet met de volgende tips!
Herschrijven doe je zo | 5 tips
1. Begin gewoon
Herschrijven is eigenlijk gewoon: kiezen op elkaar, niet moeilijk doen en gaan! Knak je knokkels indien nodig, haal diep adem en zeg tegen jezelf: ik ga dit gewoon doen! Wacht niet langer: ga zitten achter je laptop of met je handgeschreven manuscript en begin bij het begin. Houd in gedachten dat je verhaal er alleen maar beter van wordt. Ik heb nog nooit een schrijver gehoord die zei dat hij achteraf spijt had van het herschrijven en dat de eerste versie toch eigenlijk de beste was.
2. Neem de tijd
Zoals ik in een eerdere blog al eens schreef: haastige spoed is zelden goed. Neem de tijd om te herschrijven. Het duurt in principe minder lang en is minder intensief dan het schrijven zelf, maar trek voor het herschrijven toch ook paar weken tot wel drie maanden uit, afhankelijk van de lengte van je manuscript, je schrijftempo en de beschikbare tijd om te herschrijven.
3. Lees als een lezer
Dat is best lastig als het je eigen tekst betreft, maar probeer toch te lezen als lezer en niet als schrijver. Door het manuscript uit te printen en het van papier te lezen, creëer je al wat meer afstand. Maar ook je verhaal als een pdf of epub, omzetten kan bijvoorbeeld gratis via deze site (#nospon), lezen oogt je manuscript al meer als een boek en lees je het anders dan in Word op je laptop.
4. Waar let je op bij het herschrijven van je manuscript?
- Interpunctie. Kloppen de punten, komma’s en andere leestekens? Je wil niet weten hoeveel manuscripten ik lees waarbij de interpunctie ontbreekt of verkeerd staat…
- Stopwoordjes. Iedereen gebruikt stopwoorden (yep, ik helaas ook) en eigenlijk iedereen is blind voor zijn eigen stopwoorden. Je lezers zullen struikelen over jouw stopwoorden en storen zich er dan aan. Laat je verhaal daarom door meerdere proeflezers lezen en vraag ze o.a. te letten op stopwoordjes. Goede proeflezers zullen je ook als je er niet omvraagt vertellen wat je stopwoorden zijn.
- Doorlopende verhaallijn. Zit er een logische volgorde in je verhaallijn? Springt het niet onnodig van de hak op de tak? Gaat het verhaal op de juiste momenten sneller (spanning opbouwend) of langzamer (uitbeeldender)?
- Consistentie. Heeft de hoofpersoon niet ineens na 70 pagina’s lang blond haar, terwijl je haar in eerste instantie met kort donker haar geïntroduceerd hebt? Tenzij ze een wonderkapper of een pruik heeft (wat je dan beschreven moet hebben), is zo’n metamorfose natuurlijk een foutje. Idem met ‘… ze zou nooit meer vioolspelen.’ Om vervolgens vijf bladzijdes verderop te lezen dat ze bijna dagelijks oefent met vioolspelen. Of een hond die dood is en een paar hoofdstukken later mee uitwandelen genomen wordt. Of Merel die later ineens Marieke heet. Zorg dat je geen ‘losse’ eindjes hebt. Klopt echt alles?
5. Kill your darlings
Als er gebeurtenissen, scènes of personages zijn die je eigenlijk moet schrappen, maar je deze ‘darlings’ niet kunt killen, sla ze dan op in een apart Word-document. Deze kun je bewaren voor later. In een ander manuscript is die scène of personage misschien wel heel goed op zijn plaats.
Heb jij al eens een verhaal drastisch herschreven?
Groetjes, Giovanna
Consistentie is inderdaad een hele goede, ik moest meteen denken aan een serie die ik ooit zat te kijken. Een van de personages was binnen en in de volgende scene liep dat zelfde personage naar buiten, daar zit dus in de serie geen tijd tussen en in de scene binnen had hij gewoon haar en in de scene buiten was hij bijna kaal! Haha, we moesten er om lachen en ik snap natuurlijk dat die buiten en binnen scenes op verschillende momenten zijn opgenomen, maar eigenlijk best slordig als je er over nadenkt;-)
Haha dat is een mooie blooper in die serie! In het nalezen van het scenario heeft niemand dat eruit gehaald dus. Zeker slordig. Als kijker moet je niet kunnen zien/merken dat het op verschillende momenten opgenomen is. Maar waar het in een film of serie nog wel een grappige blooper kan zijn, is het in een boek eerder een storende fout. 🙂
Hele fijne tips. Mijn manuscript moet ik ook nog gaan herschrijven en daar zullen zeker de nodige foutjes in zitten. Goede tip om het als lezer te lezen.
Met herschrijven kun je zeker meer dan alleen de foutjes eruit halen, het helpt je je verhaal nog mooier en nog sterker te maken. Heel veel succes met herschrijven!
Een goed onderwerp om het over te hebben. Veel mensen deinzen er inderdaad voor terug terwijl dat helemaal niet nodig is. In de eerste versie vertel je jezelf het verhaal en ja, daar zitten fouten in. Zelf ben ik bij de eerste keer herschrijven eigenlijk vooral gefocust op de verhaallijn en het plot. Er zitten na de eerste versie eigenlijk altijd wel gaten in je plot. En vanuit daar werk ik steeds kleiner en gedetailleerder.
Mooi gezegd, dat je de eerste versie eigenlijk aan jezelf aan het vertellen bent. Bij mij is het doel bij mijn eerste versie meestal ook verhaallijn en plot neer te zetten en in grove lijnen de personages. Daarna komt het gaten vullen en bijwerken.
Fijne tips! Ik merk het met blogs al, dat ik veel verander als ik ze nog eens doorlees. Ik schrijf ze vaak weken voor ik ze publiceer. Een dag voor publicatie lees ik ze dan nog een keer door en dan kan er altijd een hoop geschrapt worden. Lezen als lezer werkt inderdaad ook heel goed. Niet alles is altijd zo logisch als je zelf denkt;).
Op blogs en andere teksten is dit zeker ook van toepassing. Goed dat je je blogs de dag voor publicatie nog eens doorleest. Met een paar weken tussen het schrijven en herlezen in leest het met veel meer afstand.
Haha, nee zeker niet! 😉