Een boek zonder dialoog is ofwel een non-fictie boek, of een saaie roman. Schrijf je fictie, een roman, een thriller of een feelgood bijvoorbeeld, dan heb je dialogen nodig. Dialogen zorgen ervoor dat je lezers zich kunnen inleven in je karakters. Het geeft levendigheid en actie aan je verhaal. Met onderstaande do’s en don’ts zorg je voor sterke, levensechte dialogen.
1. Gebruik geen overbodige conversatie
Een bekende valkuil bij het schrijven van dialogen is het gebruik van overbodige conversatie. Al gauw wordt het een ‘en toen… en toen’ gesprek. Voeg alleen toe wat relevant is voor je verhaal en voor de lezer. Zo voorkom je tevens dat je dialogen niet onnodig lang zijn.
2. Goed zien doet goed volgen
Vind je dialogen schrijven lastig? Bij het schrijven van goede dialogen helpt het om veel dialogen gelezen te hebben. Lees dialogen in goede boeken en bestsellers nog eens na. Kijk hoe ze zijn opgebouwd. Maar ook films en toneelstukken bestaan voor een groot deel uit dialogen, ook daar kun je veel van leren.
3. Geen achtergrondinfo in dialogen
Een andere valkuil is (veel) achtergrondinformatie in dialogen stoppen. Dat levert onechte gesprekken op. Daarnaast is de lezer niet dom, die heeft best door dat het een info-dump is.
4. (On)gepast taalgebruik
Vermijd ongepast taalgebruik. Veel mensen storen zich aan gevloek en getier in een dialoog. Zeker is vloeken en schelden iets wat mensen in het echt doen, maar het maakt je dialogen niet per se levensecht. Een zinnetje als ‘Hij vloekte hartgrondig’ spreekt meer aan dan het gevloek zelf uit te schrijven.
5. Vermijd niets zeggende zinnen
Vermijd dat je personages dingen zeggen die mensen de hele dag al horen. ‘Hoi, hoe gaat het met je?’, ‘Mooi weer vandaag hè?’ en ‘Wil je koffie?’ bijvoorbeeld. In het echte leven zeker relevant, in een dialoog meestal niet. Dialogen kunnen prima zonder. Voeg het alleen toe als je er echt iets mee te zeggen hebt, en het koffiemoment bijvoorbeeld een moment is dat er een belangrijke mededeling gedaan gaat worden. De vraag of de ander koffie wil kan dan de inleiding ernaartoe zijn, of het tijdrekken van het personage om de mededeling te doen.
6. Lees je dialoog hardop
Wil je weten of je dialogen lekker lopen? Lees ze dan eens hardop. Hakkel of struikel je over een stuk, of voelt het langdradig als je het hardop leest? Als jij dat al hebt, dan zal dat voor je lezer zeker ook zo zijn.
7. Vermijd clichés
Niemand leest of hoort graag clichés. Een cliché is immers zo… cliché.
8. Voorkom onbedoelde stopwoordjes
Een stopwoordje bij een van je personages kan leuk zijn (hoewel het snel kan irriteren), als het iets toevoegt aan het karakter en je het er bewust aan toegevoegd hebt. Maar voorkom dat je je eigen stopwoordjes gebruikt die niet bij je personage, noch bij het verhaal passen. Het kan helpen om anderen te vragen je tekst te lezen of om ze te vragen welke woorden jij in je spreektaal vaak gebruikt. Met de zoekfunctie in Word heb je ze zo in je tekst opgespoord en vervang je ze eenvoudig.
9. Wissel af met zinslengte
Voor elke tekst geldt dat het goed is om korte en lange zinnen af te wisselen. Dat leest prettig en houdt de vaart erin. Pas dit dan ook toe in je dialogen.
10. Geen vraag-en-antwoordspel
Maak van je dialogen geen vraag-en-antwoord gesprek. Dat komt heel stijfjes over. In het echt praten mensen ook best eens door elkaar heen, maken zinnen niet af of schieten ineens over op een ander onderwerp.
Wat vind jij storend in een dialoog?
Groetjes, Giovanna
Wat goed om hier over na te denken. Ik ben er niet mee bezig, maar nu ik het zo lees besef ik mij opeens dat het best wel moeilijk is om goede dialogen aan je verhaal toe te voegen. En inderdaad ook niet te veel achtergrondinformatie toe te voegen. Het lijkt me echt heel lastig!
Zeker, het zijn vaak van die dingen waar je niet bij stilstaat. Goede dialogen schrijven is lastig, maar er niet te veel in willen stoppen helpt al een hoop.
Goeie tips, vooral die laatste! Ik vind goede dialogen schrijven echt een van de lastigste dingen.
Is het ook zeer zeker! ‘Less is more’ is op goede dialogen eigenlijk ook altijd van toepassing, hoe minder je erin probeert te stoppen hoe beter, en hoe krachtiger.
Wat een interessant artikel, je noemt dingen waar je als niet-schrijver eigenlijk helemaal niet mee bezig bent of bij stil staat:-) Ik schrijf natuurlijk wel heel veel, maar dat zijn blogs en daarin zitten nooit dialogen.
Dankjewel! Leuk dat je dat zegt, en dat is ook zo. Als lezer ben je er vaak niet bewust van waarom een boek saai is, maar dat kan dus zijn om er te veel of te zwakke dialogen in zitten.
Mooi om te lezen. Wat ik persoonlijk storend vind aan een dialoog in een boek is als die ’te lang’ duurt. Daarmee bedoel ik dan dat er heel lang niet wordt benoemd wie er aan het woord is. In zo’n dialoog raak ik soms kwijt wie wat zegt. Even een pauze tussendoor om te laten weten dat iemand zucht/hoest/weet ik veel wat om aan te geven wie er aan het woord is, vind ik een stuk prettiger.
Ja, precies, dat is dus geen sterke dialoog als je er de draad door kwijtraakt. Het leest vaak ook heel stijfjes en opsommend vind ik, zo’n dialoog die lang is en waar niet benoemt wordt wie eraan het woord is. Dat voelt vaak meer als een saaie verhandeling dan als een boeiend gesprek waar je als lezer naar mag luisteren. Er zijn onnoemelijk veel manieren om aan te geven wie er aan het woord is, dat diegene zucht/hoest etc. zijn daar mooie voorbeelden van.