Bij het nalezen en herschrijven van je tekst – of het nou een manuscript, kort verhaal of een blog is – moet je op best veel dingen letten. Grote kans dat je daarbij iets vergeet te checken. De belangrijkste punten om op te letten zet ik hieronder voor je op een rij.
Ik merk zelf altijd dat er foutjes in mijn tekst sluipen als ik moe, te druk of te gehaast ben. Door je eigen valkuilen te kennen, weet je beter waar je op moet letten, zowel bij tekstcontrole als bij herschrijven, en kun je foutjes er makkelijker uit vissen.
14 dingen om op te letten tijdens het herschrijven
1 Check op taal- en spelfouten
De spellingscontrole in Word is daarvoor de eerste stap. Lees je tekst daarna nog een of twee keer goed door en controleer ook nog handmatig op d, t en dt gebruik.
2 Meervoudsvormen
Check bij de meervoudsvormen nog even of er -n achter staat. Zij gebruikten, zij kwamen etc.
3 Die – dit – dat – deze
Kloppen alle die – dit – dat – deze’s in je tekst? Bij de-woorden of meervoud: deze of die; bij het-woorden of iets onbepaalds: dit of dat. Waarbij het officieel zo is dat deze en dit verwijzen naar iets wat dichtbij is, en die of dat naar iets wat verder weg is.
4 Los of aan elkaar geschreven?
Controleer bij het nalezen ook de woorden die los of aan elkaar geschreven moeten worden. Samengestelde woorden horen aan elkaar. Zoals coronacrisis en zoekmachineoptimalisatie. Vind je een samengesteld woord echt niet mooi staan? Ze mogen ook met een koppelteken.
5 Bezittelijke voornaamwoorden
Waarschijnlijk gaat dit gevoelsmatig wel goed, maar kijk toch nog even naar de bezittelijke voornaamwoorden in je tekst: jouw verhaal, mijn boek, uw personage etc.
6 Check je signaalwoorden
Let erop dat je signaalwoorden (zoals, omdat, maar, ook, eerst, daarna, ten slotte, toch, …) kloppen. Ze verwijzen altijd naar iets wat eerder is gezegd of nog gaat komen, of geven een tegenstelling aan. Let er ook op dat er één lijn in zit. Als je begint met ‘ten eerste’, dan moet er altijd een ‘ten tweede’ opvolgen en niet ‘en ook’ of iets dergelijks.
7 Schrap onnodige informatie
Vraag je bij het delen van informatie altijd af hoe nuttig het voor je lezer is. Hoe leest het stuk tekst zonder die informatie? Als die vlotter leest weet je dat je onnodige informatie kunt schrappen.
8 Vervang ouderwetse woorden
Vergeet niet omouderwetse woorden als circa, namelijk, daarentegen, indien, veelal, hetgeen, nochtans etc. eruit te halen. De editor in Word geeft daar soms zelf al suggesties voor. Een uitzondering is natuurlijk dat ze mogen blijven staan als je een historische tekst schrijft en het past in het taalgebruik uit die tijd.
9 Stopwoordjes
Kijk ook kritisch naar je stopwoordjes, zoals: ook, dus, meer, wel, dan, nou, maar, heel, toch, nog.
10 Actief versus passief
Maakje zinnen actief in plaats van passief. In actieve zinnen doet je onderwerp iets, in passieve zinnen wordt er iets met je onderwerp gedaan. Passieve zinnen kenmerken zich door het gebruik van veel hulpwerkwoorden (zijn, hebben, kunnen, zullen, worden, proberen). Twee simpele voorbeelden: Je kunt je administratie archiveren in multomappen met tabbladen. (Passief) Archiveer je administratie in multomappen met tabbladen. (Actief)
11 Schrap twijfelwoorden
Ook twijfelwoorden maken je zinnen passief, schrap ze dus altijd. Twijfelwoorden zijn: misschien, wellicht, waarschijnlijk, mogelijk, eventueel. Als jij al twijfelt of je dat misschien wil gaan doen of dat het waarschijnlijk een goed idee is (maar je weet het nog niet zeker), dan zal je lezer er zeker over gaan twijfelen. Vermijd dus ook altijd: ‘denk ik’… Het is goed zo, denk ik… Maar je weet het dus niet zeker?
12 Zorg dat alles een doel heeft
Heeft alles in je verhaal een doel? Alles wat je zegt, elke opmerking, elk personage en elke plotwending moet een doel hebben. Zo ook in een blog of artikel: elk stukje info moet ergens toe dienen. Heeft het geen doel of dient het nergens toe? Schrap het dan.
13 Controleer spelwijze van namen
Gebruik je namen van planten, dieren, bekende personen, bedrijven, instellingen, boek- of filmtitels? Check deze dan altijd goed! Een typfoutje in een naam is zo gemaakt…
14 Dubbele spaties
Filter tot slot de dubbele spaties eruit. Gebruik de zoekfunctie in Word om de dubbele spaties te vinden. Met zoeken en vervangen haal je ze er eenvoudig uit. Druk op ctrl+H om zoeken en vervangen te openen. Druk in het veld zoeken twee keer op de spatiebalk en in vervangen één keer en klik op alles vervangen. Doe dit pas als je echt klaar bent. Als je het eerder doet en daarna nog dingen aanpast of herschrijft, is de kans groot dat er weer wat dubbele spaties insluipen.
Om je het checken nog makkelijker te maken heb ik een cheatsheet ontworpen. Die kun je hier gratis downloaden.
Waar let jij altijd extra op bij het herschrijven en controleren van je tekst?
Groetjes, Giovanna
Teksten herschrijven vind ik best moeilijk. Dan zit ik bv in een soort flow en wanneer ik stop en wil herbeginnen is die flow opeens verdwenen.. Ik moet het dus gaan leren om eens alles te herlezen en te herschrijven.. Bedankt voor de tips..
Dat is zeker ook lastig. Maar je hoeft de schrijfflow niet te onderbreken om te gaan herschrijven. Je kan beginnen met herschrijven als je klaar bent met het hoofdstuk, de blog, of het artikel, of zelfs pas als het hele boek klaar is. Maar dan is het wel belangrijk om alles te herlezen en te gaan herschrijven.
Goede tips! De meeste dingen doe ik al uit mezelf. Toch merk ook ik dat, vooral als ik moe ben, een taal- of spelfout makkelijk in een tekst sluipt. Nummer 14 kende ik trouwens nog niet.
Moe zijn is echt drama voor het correct schrijven van teksten haha. Ik weet daarom van mijzelf dat ik dan óf niet moet schrijven óf – als het niet anders kan – ik het extra goed moet checken erna.
Ja, de dubbele spatie-check is echt super handig!
Hele goede tips! Gelukkig doe ik het meeste al wel, maar sommige dingen vergeet je toch of zie je op een gegeven moment niet meer. Fijn zeg, zo’n cheatsheet!
Het is ook best veel om aan te denken, of je leest er overheen inderdaad . Dingen die je in de tekst van een onder zo ziet, lees je bij jezelf makkelijk overheen helaas. Iets met weten wat er moet staan. 😉
Wat een supertoffe blog! Goede punten die je allemaal noemt, ik zie ze vaak fout gaan (ook bij mezelf, helaas). Ik ga je cheatsheet wel even opslaan, superhandig!
Dank je wel. 🙂 Bij mij ook, als ik er niet actief op let. Leuk dat je hem gedownload hebt (je was de eerste :)).
O, tip 14! Ik wist dat niet, maar briljant dat dat kan. Ik merk dat ik bij het herschrijven van een blog vooral aan het ‘schrappen’ ben. En ik vind het heel belangrijk dat de werkwoorden goed gespeld zijn. Juffendingetje nog;).
Haha, ja dat gaat er nooit meer uit, juffendingen. 😉