Plotten, je hebt er vast wel eens van gehoord. Dat iemand aan het plotten was, dat een verhaal een plottwist had, of misschien juist wel een plotfout bevatte. Maar wat is een plot eigenlijk en wat is plotten nou precies? En hoe doe je dat dan? In deze blog leg ik het uit.
de/het plot (m+o) ~ manier waarop het verhaal zich in een film, boek enz. ontwikkelt = verwikkeling {Van Dale}
Plotten – wat is het?
Plotten is eigenlijk niets anders dan het precies uitdenken van je verhaal. Ook wel het plannen van een verhaal genoemd. Je denkt van te voren na over het verloop van je verhaal.
Plotten – hoe werkt dat?
Wat je eigenlijk doet bij plotten, is in grote lijnen bedenken hoe je verhaal gaat verlopen. Je bedenkt bijvoorbeeld dat er: eerst dit gebeurt, dan dat, dan worden ze overvallen door dit, ze komen er achter dat… en tot slot vinden ze dit of overwinnen ze dat. Elk verhaal moet een bepaalde mate van spanning hebben – het bouwt op naar een gebeurtenis – en een conflict. Er moet een probleem zijn dat alles tegenhoudt, bemoeilijkt of in de war gooit. Zonder een conflict is een verhaal al gauw saai. Door te plotten kun je die spanning, het conflict en de oplossing goed over je hele verhaal verdelen.
Plotten – waarom dan?
Het plotten van je verhaal geeft je houvast tijdens het schrijven. Je plot is je leidraad, je wegwijzer. Het helpt je te zien waar je heen wilt gaan, het geeft je een stip aan de horizon, en helpt voorkomen dat je dingen vergeet of niet weet wat er in welke volgorde moet komen.
Plotten – moet dat?
Zeker niet! Er zijn genoeg schrijvers die niet plotten. Ook zonder te plotten kun je een boek schrijven. Plotten hoeft dus zeker niet, maar is wel aan te raden. Als je zonder te plotten gaat beginnen aan je verhaal, is de kans groot dat je halverwege vastloopt. Je weet dan niet goed waar het verhaal verder over moet gaan, of hebt nog geen idee hoe het moet eindigen. Dat zorgt er vaak voor dat het schrijven van het verhaal stagneert.
Meerdere soorten plotters
Er zijn verschillende soorten plotters, zoals er ook verschillende soorten schrijvers zijn. Schrijvers zijn tenslotte net mensen. 😉 Ook zijn er verschillende benamingen voor de mensen die niet plotten, bij NaNoWriMo worden ze pantsers genoemd (die trekken hun pants aan en beginnen meteen te schrijven).
Een labrador
Ik vind zelf de beschrijving van Lisette Jonkman in Schrijven kreng! een mooie voor mensen die zonder te plannen enthousiast beginnen aan een verhaal: ‘De labrador. De labrador is enorm goed in beginnen, maar doordat hij zelden een plan maakt voor zijn verhaal (laat staan karakterdossiers), schrijft hij zichzelf vaak op een punt in de knoop.’ Daar tegenover staat de planner die alles uitdenkt en het voorwerk net zo belangrijk vindt als het schrijven zelf. Ik was een absolute labrador – en inderdaad je komt dan ergens in je verhaal in de knoop te zitten. Maar door Lisettes tips (ze was zelf ook ooit een echte labrador) heb ik geleerd om een plannende labrador te worden: inderdaad met het enthousiaste van de labrador, maar toch ook met de structuur van de planner. Wil je meer hierover weten, en over andere soorten plotters, je leest er alles over in Schrijven kreng!. Meer goede schrijfboeken kun je ook hier terug vinden.
“Als je personages de brandstof van je verhaal zijn, is het plot de motor die ze rond beweegt en een functie geeft.” (uit: Schrijven kreng!)
Plotten hoe doe je dat?
Twee manieren wil ik graag uitlichten:
De uitgebreide
Bij de uitgebreide manier van plotten maak je een hoofdstukverdeling. Je deelt het aantal woorden op in een bepaald aantal hoofdstukken. Per hoofdstuk schrijf je beknopt op wat er gaat gebeuren, wie er in voor komen en hoe het eindigt, al dan niet met een cliffhanger. Dit doe je voor alle hoofdstukken. Je puzzelt en schuift net zo lang (bijvoorbeeld met geeltjes of in een Word document) tot de verdeling goed is en je plot van de eerste tot de laatste pagina staat. Een karakterdossier is een mooi voorbeeld van het uitwerken, plannen, van je personages. Nou is dit natuurlijk de verkorte versie van de uitgebreide manier. Binnenkort zal ik hier in een andere blog uitgebreider op in gaan.
De beknopte
Ben je, net als ik, geen echte planner, plot dan beknopt. Schrijf wel op waar je verhaal in grote lijnen over gaat. Dus wie je personages zijn (liefst met karakterdossier) en wat je al weet dat je wil laten gebeuren. Probeer als het even kan ook al te bedenken hoe het verhaal zal eindigen. Dit zal je namelijk helpen gericht naar dit punt te schrijven. Maar geen nood als het al schrijvende toch anders blijkt te moeten aflopen. Een plot verplicht je niet hoe het moet aflopen, het is je leidraad, geen wet.
Ben jij meer een plotter of eerder een labrador?
Groetjes, Giovanna
Ik heb niet echt ‘geplot’, maar heb het verhaal al wel vijf jaar in m’n hoofd gehad voordat ik begon te schrijven, dus op zich had ik wel een ‘systeem’ 😉 En ik werk wel met timelines en hoofdstukjes enzo, maar dat ontstaat gaandeweg.
Ik heb direkt geweten dat die foto’s uit Zwitserland zijn, maar niet waar. En toen zag ik het op je instagram. En toch, alhoewel ik Brig ken, kan ik ze niet plaatsen. Te lang geleden. Maar mooie foto’s. Veel succes
Haha, grappig dat Instagram de puzzel compleet voor je maakte. Leuk dat je ook ooit in Brig bent geweest! Mooie stad!
Ik ben ook een echte labrador en dat zal ik altijd blijven. Ik begin altijd gewoon met schrijven bij hoofdstuk 1 en ik zie wel waar het schip strandt. Personagedossiers maken en een tijdlijn van hoofdstukken uitwerken doe ik wel (heb ik inderdaad ook uit het boek van Lisette) maar dat kan ik niet al meteen. Ik moet eerst het verhaal al een stukje hebben geschreven en zo de personages al een beetje hebben leren kennen alvorens ik de hele plot en personages uit ga werken. Overigens vind ik het beknopt uitwerken van wat er per hoofdstuk moet gebeuren wel fijn, het geeft een soort van houvast en sturing welke richting ik ongeveer op wil. Maar dat is voor de grote lijnen. Ik zie wel hoe het daadwerkelijk gaat lopen als ik echt aan het schrijven ben. Dat is ook het mooie van schrijven, vind ik. Het kan alle kanten op gaan!
Van jou weet ik inderdaad dat je ook een echte labrador bent. 🙂 Herkenbaar wat je zegt hoor. Het personagedossier kan ik ook niet al helemaal maken vóór ik begin met schrijven, veel dingen komen er al schrijvende bij, maar de basis is er wel al. En het geeft wel net wat meer houvast, net als het beknopt uitwerken van je hoofdstukken. Haha, ja dat is zeker zo bij schrijven, het kan alle kanten op gaan. En dat is het mooie ook aan schrijven, het mág ook ineens een andere wending nemen dan je van te voren geplot of bedacht had.
Oef, ik denk dat het bij mij verschilt. Ik schrijf vaak boeken (om ze vervolgens niet goed genoeg te vinden en, hup, weg te gooien) en dan ben ik echt een labrador. Voor stukjes op mijn blog, ben ik meer de beknopte. Maar wat zou ik graag een uitgebreide zijn, zeg.
Leuk dat je je ook herkent in de labrador. Maar dat heeft ook z’n nadelen ja, zoals vastlopen in je verhaal, niet weten waar het verhaal naar toe moet gaan, of het (mede daardoor) niet goed genoeg vinden en het weggooien. Bloggen is in dit geval wel een andere tak van sport, daar hoef je niet echt voor te plotten (hoewel het wel belangrijk is om te weten wát je precies wilt vertellen en waarom). Waar beknopt zijn bij het schrijven van een boek een nadeel is, is het bij het bloggen een voordeel. 🙂
Ik vind dit zo interessant om te lezen! En misschien snap ik nu ook eindelijk waarom al mijn pogingen om een boek te schrijven vast zijn gelopen: ik plotte niet.
Wat mooi om te lezen! Ja, helaas is het zonder plotten erg lastig om een boek af te schrijven zonder vast te lopen. Ik hoop dat deze blog je kan helpen bij een volgend boek wel te plotten en niet vast te lopen.
Van plotten had ik nog nooit gehoord, wij blijven leren hè?
Haha, zo is dat! 🙂